ZAGADNIENIA
Z ZAKRESU TEORII LITERATURY
- Środki stylistyczne – elementy języka, które pozwalają w sposób subiektywny wyrażać myśli nadawcy, mają na celu pobudzenie wyobraźni odbiorcy i wywołanie u niego określonych emocji. Rzadko używane są w języku codziennym, charakteryzują przede wszystkim literaturę, głównie poezję.
- Aliteracja – rozpoczynanie od tych samych liter sąsiadujących ze sobą wyrazów
- Anafora – rozpoczynanie tym samym wyrazem lub ciągiem wyrazów każdego wersu lub każdej strofy
- Animizacja (ożywienie) – odmiana metafory; nadanie przedmiotom cech istot żywych
- Antyteza – zestawienie dwóch wypowiedzi kontrastowych, przeciwnych pod względem znaczenia. Obejmuje nie pojedyncze wyrazy, ale całe wyrażenia lub zdania.
- Apostrofa – bezpośredni zwrot do osoby nieobecnej, zmarłej, bóstwa lub przedmiotu, idei.
- Inwokacja – rozbudowana apostrofa
- Archaizm – wyraz przestarzały, który wyszedł z powszechnego użycia.
- Epifora – wyraz lub ciąg wyrazów, które powtarzają się na końcu wersu lub strofy
- Epitet – określenie rzeczownika, wyrażone najczęściej za pomocą przymiotnika, imiesłowu przymiotnikowego, zaimka, rzeczownika.
- Eufemizm – wyraz lub zwrot, który zastępuje drastyczne lub wulgarne wyrażenie innym, łagodniejszym, osłabiając tym samym jego znaczenie
- Eufonia – przyjemne brzmienie wypowiedzi, kształtowane przez zestawienie głosek i unikanie połączeń trudnych do wymówienia
- Hiperbola – wyolbrzymienie – przedstawienie przedmiotu, osoby, zjawiska w sposób przesadny, przejaskrawiony.
- Metafora – przenośnia – takie zestawienie wyrazów, których nie odczytujemy dosłownie lub szukamy znaczenia przenośnego, drugiego dna
- Neologizm – wyraz tworzony w celu nazwania nowych zjawisk
- Onomatopeja – dźwiękonaśladownictwo – naśladowanie dźwięków bądź mówienie o nich
- Oksymoron – zestawienie wyrazów o przeciwstawnej treści, paradoksalne, nielogiczne złożenia, np. kudłaty łysy
- Personifikacja – uosobienie – nadanie przedmiotom, zwierzętom, zjawiskom cech typowo ludzkich, np. słońce śmieje się do mnie
- Peryfraza – omówienie – zastąpienie konkretnej nazwy jakiegoś zjawiska opisem lub charakterystyką
- Pointa – puenta – mocne, dobitne zakończenie
- Porównanie – przyrównanie czegoś do innej rzeczy za pomocą takich wyrażeń jak: jak, jako, jakoby, niby, na kształt
- Powtórzenie – głoski, sylaby, wyrazy, wyrażenia, które powtarzają się w utworze i dzięki temu zwracają uwagę odbiorcy
- Przerzutnia – przeniesienie części zdania jednego wersu do drugiego
- Pytanie retoryczne – pytanie, na które nie oczekujemy odpowiedzi, a które tak naprawdę wyraża naszą opinię
- Rym – zgodność brzmieniowa (rymy męskie, żeńskie, dokładne, niedokładne, układy: parzyste, nieparzyste, krzyżowe, okalające, sąsiadujące)
- Rytm – takie zestawienie sylab, dzięki któremu uzyskujemy regularność, melodyjność
- Symbol – znak ,przedmiot, który poza znaczeniem dosłownym ma jeszcze inne, ukryte. Jest wieloznaczny i istnieją różne możliwości jego odczytania
- Alegoria - to element świata przedstawionego, który poza dosłownym znaczeniem ma ściśle określony sens przenośny.
- Wyliczenie – wymienianie w szeregu zdań rzeczy, pojęć lub cech
- Liryka bezpośrednia – podmiot liryczny wprost wyraża swe uczucia
- Liryka pośrednia – podmiot liryczny nie nazywa swych uczuć, ale można je odczytać na podstawie np. opisywanych zdarzeń
- Liryka zwrotu do adresata (apelu, inwokacyjna) - liryka, w której wyraźnie jest wskazany adresat utworu, gdyż podmiot liryczny zwraca się do niego, np. poprzez apostrofę
- Topos – motyw powtarzający się w różnych dziedzinach sztuki, tzw. motyw wędrujący, np. topos wędrówki, jabłka
- Strofa – zwrotka – powtarzające się w wierszu układy wersów
- Wiersz stroficzny – wiersz podzielony na strofy
- Wiersz stychiczny – ciągły – zbudowany z wersów niepodzielonych na strofy
- Wiersz biały – bez rymów
- Wiersz sylabiczny - wiersz, który ma taką samą, określoną liczbę sylab w każdym wersie
- Wiersz sylabotoniczny – wiersz, który ma taką samą liczbę sylab w każdym wersie i równomiernie rozłożony akcent
- Wiersz wolny – wiersz, który nie jest ograniczony znakami interpunkcyjnymi, ma rożną liczbę sylab w wersie
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz